بررسی وضعیت گونه های تریکودرما و بیوتیپ های عامل بیماری کپک سبز trichoderma harzianum در قارچ خوراکی دکمه ای در استان تهران و شهرستان ارومیه

چکیده قارچ خوراکی دکمه ای agaricus bisporus به لحاظ ارزش غذایی و داروئی دارای اهمیت زیادی است. این قارچ در مراحل مختلف رشدی خود در معرض بسیاری از عوامل بیماریزا و آفات می باشد. از مهمترین عوامل محدود کننده تولید و پرورش تجاری قارچ خوراکی می توان بیماری کپک سبز ناشی از گونه های تریکودرما را نام برد. گونه های مختلف قارچtrichoderma از جمله گونه t. harzianum و به ویژه بیوتیپ های th2 و th4گونه مذکور از مهمترین عوامل ایجاد این بیماری در بسترهای پرورش قارچ خوراکی دکمه ای محسوب می شوند. در این پژوهش 106 ایزوله از مراکز مختلف پرورش قارچ خوراکی دکمه ای در استان تهران ( شهرستان های کرج، شهریار و هشتگرد) و استان آذربایجان غربی (شهرستان ارومیه) جمع آوری، جداسازی و خالص شدند. با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر 67 ایزوله متعلق به گونهt. harzianum ، 27 ایزوله متعلق به گونه t. virence، هفت ایزوله متعلق به گونه t. hamatumو پنج ایزوله متعلق به گونه t. inhamatum شناسایی شدند. بر این اساس عامل اصلی آلودگی بسترهای پرورش قارچ خوراکی گونهt. harzianum تشخیص داده شد. برای تشخیص دقیق تر عامل بیماری، از آغازگرهای اختصاصی بیوتیپ هایth1 ، th2، th3 و th4 استفاده شد. با استفاده از این آغازگرها، از میان 67 ایزوله مربوط به گونه t. harzianum، 19 ایزوله از بیوتیپ های th3 موسوم به t.atroviride ، و 30 ایزوله از بیوتیپ های th2 و th4 موسوم به t. aggressivum f. aggressivum و t. aggressivum f. europeanum شناسایی شدند. هیچ ایزوله ای مربوط به بیوتیپ th1 شناسایی نشد. برای تعیین دمای بهینه رشد گونه بیمارگر، سرعت رشد پرگنه 67 ایزوله در دماهای 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که دمای بهینه رشد برای ایزوله های استان تهران 30 درجه سلسیوس و برای ایزوله های شهرستان ارومیه 2±22 درجه سلسیوس بود. بررسی شدت بیماریزایی ایزوله های مربوط به بیوتیپ های th2 و th4 نشان داد که بین ایزوله ها اختلاف معنی داری وجود ندارد. برای بررسی تنوع ژنتیکی بیوتیپ های th2 و th4، مجموعه دوازده آغازگر urp مورد استفاده قرار گرفت. بالاترین تعداد لوکوس(16لوکوس) مربوط به آغازگر 9f و کمترین آن (10لوکوس) مربوط به 32f می باشد. آغازگرهای1f ،2f ،2r ، 4r،6r و 32r بیانگر100 درصد پلی مورفیسم و کمترین درصد مربوط به آغازگر 38f با (70 درصد) بود. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ntsyspc بر اساس الگوریتم upgma و استفاده از ضریب تشابه جاکارد انجام شد. تجزیه تحلیل خوشه ای داده های حاصل از کاربرد نشانگر urp در سطح تشابه 74 درصد ایزوله ها را به 10 گروه تقسیم نمود. این نشانگر توانست استرین های مورد مطالعه را بر حسب ناحیه جغرافیایی تفکیک کند. این پژوهش اولین بررسی تنوع ژنتیکی گونه t. aggressivum با استفاده از نشانگرهای urp بود